MSDS (Material Safety Data Sheet), yani Malzeme Güvenlik Bilgi Formu, kimyasal maddelerin güvenli kullanımı ve yasal mevzuat açısından kritik bir dokümandır. Türkiye’de GBF (Güvenlik Bilgi Formu) olarak da anılır ve Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) Yönetmeliği’ne ve CLP (AB Tüzüğü 1272/2008)’ye uygun hazırlanması gerekir.
İşte adım adım nasıl yazılacağına dair profesyonel bir yol haritası:
1️⃣ Hazırlık ve Yasal Çerçeve
Mevzuat: Türkiye’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın KKDİK ve SEA (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) Yönetmeliği esas alınır.
Dil: Türkçe ve Avrupa Birliği için gerekiyorsa İngilizce versiyonu hazırlanır.
Onaylı Uzman: Form yalnızca Bakanlıkça yetkilendirilmiş sertifikalı GBF hazırlayıcıları tarafından hazırlanabilir.
2️⃣ MSDS/GBF Zorunlu 16 Bölüm
Her MSDS 16 ana bölümden oluşur ve sırası değiştirilemez.
Aşağıda hem içerik hem de pratik ipuçları var:
| Bölüm No | Başlık | İçerik |
|---|---|---|
| 1 | Madde/Müstahzar ve Şirket Tanıtımı | Ürün adı, kullanım alanı, tedarikçi bilgileri, acil telefon numarası |
| 2 | Tehlikelerin Tanımı | GHS sembolleri (örn. alev, kafatası), risk ve güvenlik ibareleri (H ve P cümleleri) |
| 3 | Bileşimi / İçerik Bilgileri | Kimyasal isimler, CAS numarası, konsantrasyon yüzdeleri |
| 4 | İlk Yardım Önlemleri | Soluma, cilt teması, yutma, göz teması için yapılacaklar |
| 5 | Yangınla Mücadele Önlemleri | Uygun söndürme maddeleri, özel yangın söndürme prosedürü |
| 6 | Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Önlemler | Dökülme, sızıntı, çevresel önlemler |
| 7 | Kullanım ve Depolama | Depolama sıcaklığı, ambalaj tipi, uyumsuz maddeler |
| 8 | Maruziyet Kontrolleri / Kişisel Koruma | TLV, OEL değerleri, eldiven/gözlük/maske gereklilikleri |
| 9 | Fiziksel ve Kimyasal Özellikler | Renk, koku, pH, parlama noktası, yoğunluk |
| 10 | Kararlılık ve Reaktivite | Termal bozunma, tehlikeli reaksiyonlar |
| 11 | Toksikolojik Bilgiler | LD50 değerleri, akut/kronik etkiler |
| 12 | Ekolojik Bilgiler | Suda çözünürlük, biyobozunurluk, ekotoksisite |
| 13 | Bertaraf Bilgileri | Atık kodları, bertaraf yöntemleri |
| 14 | Taşımacılık Bilgileri | UN numarası, ADR/RID, IMDG, IATA sınıflandırması |
| 15 | Mevzuat Bilgileri | Ulusal ve AB mevzuatı, izin/kısıtlama |
| 16 | Diğer Bilgiler | MSDS hazırlama tarihi, revizyon numarası, ek açıklamalar |
Bölümler atlanamaz ve başlıkların resmi numaralandırması bozulamaz.
3 Teknik ve Biçimsel Gereklilikler
- Biçim: Word veya PDF formatında, sayfa numaralı ve revizyon tarihi belirtilmiş olmalı.
- Logo ve İmza: Hazırlayan yetkili kişinin imzası ve firma logosu bulunmalı.
- Revizyon Takibi: Her değişiklik için yeni revizyon numarası ve tarih yazılmalı.
4️⃣ Pratik Öneriler
Laboratuvar analizleri (pH, parlama noktası vb.) için akredite laboratuvarlardan resmi test raporu alın.
CAS numarası ve kimyasal saflıkları için PubChem, ECHA veya Sigma-Aldrich gibi güvenilir veri tabanlarından yararlanın.
GHS tehlike piktogramları ve H/P cümleleri için ECHA’nın çevrimiçi kütüphanesini kullanın.
5️⃣ Profesyonel Yol
- Eğer resmi belge olarak kullanılacaksa, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş GBF hazırlayıcısı veya akredite danışmanlık firması ile çalışmak zorunlu.
- Medikal Kalite gibi kalite ve belgelendirme danışmanlığı yapan firmalar bu süreci uçtan uca yönetebilir.
🎯 Özet:
MSDS/GBF yazmak, sadece teknik değil hukuki bir sorumluluk.
Kimyasal ürünün tüm risklerini net biçimde ortaya koymalı, KKDİK ve CLP yönetmeliklerine eksiksiz uymalı ve mutlaka yetkili kişi tarafından hazırlanmalıdır.
